Ebeveynin Ölümü Çocuğa Nasıl Anlatılmalıdır?
Bir ebeveyni kaybetmek, her yaşta aşılması zor bir duygu durumudur. Kaç yaşında olunursa olunsun bir aile ferdinin ölümü bir dizi aşılması zor ve duyguları ortaya çıkarabilir. Bu duygular genellikle şok, derin üzüntü, karışıklık, endişe ve öfke şeklindedir. Ebeveyn gibi önemli bir değerin kaybıyla uğraşan çocuklar için, bu yoğun duyguların işlenmesi özellikle zor olabilir. Özellikle çocuklar bu kederle baş etmek olmak için hayatta kalan ebeveyn, bakıcıları ya da hayatlarında olan diğer güvenilir yetişkinlere ihtiyaç duyarlar. Aşağıda ebeveynini kaybetmiş bir çocuğa nasıl davranılması gerektiği hakkında ana hatlar yer almaktadır:
Çocukla Ölüm Hakkında Nasıl Konuşulmalıdır?
Ölüm söz konusu olduğu zaman karşıdaki kişi bir çocuk bile olsa, tartışmak zor bir konudur. Ancak uzmanlar, ölüm konusunu anlatırken bu konuyu olduğundan farklı bir şekilde yumuşatmanın veya konuyu çocuktan saklamanın yanlış olduğunu söylemektedirler. Bu şekilde konuyu yumuşatarak çocuğu korumaya çalışmanın çok daha fazla zarar verebileceğini açıklamaktadırlar. Ölümü açıklarken aşağıda belirtilen üsluplara dikkat edilmesi çocuğun ruh sağlığı için olumlu bir açıklama yapılmasını sağlayabilir:
Dil önemlidir, bu nedenle seçilen kelimelerin farkında olunması gerekir:
İyi niyetli olunsa bile, ölümü açıklamak için ölüm gerçeğinin üstünü örten ifadeleri kullanma dürtüsünden kaçınılmalıdır. Çocuğa açıklama yaparken anneciğimizi kaybettik veya babamız uyuyor gibi ifadelerin şok etkisini yumuşattığı düşünülebilir, ancak bu yaklaşım tam anlamıyla bir şeyler almaya meyilli olan çocuklar için kafa karıştırıcı olabilir.
Psikolog Kate Zera Kray’ın ailesinin yıllar önce önemli bir ölümle nasıl başa çıktığını anlatan bir genç hastası vardı. Bu genç hastasının gençken uykuya dalmaktan korktuğu bir dönem yaşamıştı ve sevdiklerinden biri ya da kendisinin bu uykudan uyanamayacağı korkusunu yaşıyordu. Çünkü ebeveynlerinden birinin vefatı ona uyudu şeklinde yumuşatılarak anlatılmıştı. Bunun yerine, basit ve doğrudan açıklamaya yapmaya bağlı kalınmalıdır. Öldü ve öldürüldü gibi kelimeler sert gözükseler bile kullanmaktan çekinilmemelidir. Lisanslı klinik sosyal hizmet uzmanı ve yönetmen Barr-Harris’e göre ölüm ergenlik çağında olan çocuklara anlatılırken babanın kalbi, atmıyordu ve hayatta kalabilmek için kalbin çalışması gerekir gibi cümlelerle söylenebilir.
Çocuğun yaşını dikkate alarak ölümün doğası hakkında dürüst olunmalıdır:
Ebeveynlerinin nasıl öldüğü konusunda mümkün olduğunca basit olmak istenir, ancak bu çocuğun yaşı ve gelişim evresi için uygun bir dereceye kadar olmalıdır. Çok fazla ayrıntıya girmek, çocuk aklını zorlayabilir, bu nedenle açıklamalar doğru ama kısa tutulmalıdır. Keder konusunda uzmanlaşmış lisanslı bir klinik sosyal hizmet uzmanı olan Ellen Roese’a göre gerçekleri saklamak, çocuklar ölüm hakkında daha fazla şey öğrendikçe onların güven duygusunun zedelenmesine neden olabilir.
3 ila 5 yaş aralığındaki küçük çocuklar ölümün kalıcılığını kavramada sorun yaşayabilirler. Schiffman, bir çocuğa ölen ebeveyninin gittiği söylendiğinde bir saat sonra o ebeveyninin eve gelmesi için pencerede beklemeye başlayacağını söylemektedir. Çünkü bu yaştaki çocuklar aynı zamanda büyülü düşünme olarak adlandırılan bir düşünce tarzına sahiptirler. Bu nedenle söyledikleri, düşündükleri yaptıkları ya da ebeveynlerin hayata döndürememeleri nedeniyle ebeveynlerinin ölümünden bir şekilde sorumlu olduklarına inanabilirler. Bu yüzden bu yaş çocuklarda onların ebeveynlerinin ölüme neden olmadıklarını anlamalarından ve bunun bir tür ceza olmadığından emin olmaları sağlanmalıdır.
